نامهای انواع فرش دستبافت از نظر اندازه

حتما اصطلاح فرش ذرع و نیم و یا ذرع و چارک را شنیده اید. آیا می دانید منظور از فرش ذرع و نیم و یا ذرع و چارک دقیقا چه اندازه ای است؟ فرش دستباف ایران را از جنبه های گونان گون میتوان به انواع مختلفی تقسیم نمود. اما یکی از تقسیم بندی های مهم در فرش دستبافت، تقسیم انواع فرش دستبافت از نظر اندازه است. …

منظور از فرش ذرع و نیم چیست؟ اندازه های رایج فرش کدامند؟

حتما اصطلاح فرش ذرع و نیم و یا فرش ذرع و چارک را شنیده اید. آیا می دانید منظور از فرش ذرع و نیم و یا فرش ذرع و چارک دقیقا چه اندازه ای است؟  فرش دستباف ایران را از جنبه های گونان گون میتوان به انواع مختلفی تقسیم نمود. اما یکی از تقسیم بندی های مهم در فرش دستبافت، تقسیم انواع فرش دستبافت از نظر اندازه است. در اهمیّت این امر همین بس که اندازه های فرش دستبافت تا آن حد در فرهنگ و زبان مردم ایران زمین اهمیت داشته که اندازه های گوناگون آن با توجه به کاربردشان در زندگی مردم نام های گوناگونی را به خود اختصاص داده اند. شناسایی این نام ها از آن جهت اهمیت دارد که در خرید و فروش فرش دستباف اغلب از آین نامها برای اشاره به اندازه فرش استفاده میشود:

قالی یا فرش

شما قطعا کلماتی چون قالی کاشان، قالی اصفهان، قالی مشهد، قالی کرمان، قالی تبریز و… را شنیده اید. قالی در اصطلاح فرش دستباف به فرش هایی گفته می شود كه مساحت آنها 6 متر مربع و یا از آن بیشتر باشند كه معمولاً در ابعاد 3×2، 3.5×2.5، 4×3، 5×3.5، 6×4، 7×5، 10×6 متر و… باشند

الف. قالی های کوچک که عموما در اندازه های ۳×۲ متر،3.5×2.3 متر هستند

ب. قالی های متوسط که در اندازه های 4×3 متر و 2.8×2.8 متر بافته می شوند.

ج. قالی های بزرگ که  عموما در اندازه های 4.5×3.5 متر و 4.8×3.7 متری بافته می شوند.

ج. قالی های بسیار بزرگ با اندازه های ۵×۴ و۶×۴ متر و بالاتر از این اندازه ها بافته می شوند و به دلیل اندازه بزرگ و وزن زیاد، که این فرش ها را و به ویژه فرش های بیش از 24 متری را به کار خاص تبدیل می کند، مشتری های خاص خود را داشته و به دلیل کمبود آن در بازار معمولا مقداری از قیمت عادی فرش آن گرانتر به فروش می رسند.

 فرش كلگی

بافت فرش كلگی بیشتر در قدیم و در میان چادرنشینان و روستاییان معمول بوده است. ابعاد این گونه فرش ها معمولاً 3×1.5 ، 3×1.70، 3.5×2 متر می باشد.

فرش كناره

از این نوع فرش ها در قدیم برای پوشاندن فضاهای خالی كناره فرش تا دیوار استفاده می شده است و لكین امروزه بوسیله آن معمولاً راهروها و راه پله ها را مفروش می نمایند و پهنای آنها عموماً از 70 تا 110 سانتی متر و طول آنها 2.5 الی 8 متر است.

قالیچه

منظور از قالیچه، فرش های كوچكی هستند كه عموماً در ابعاد 2.20×1.40 متر بافته می شوند. شاید به عبارت دقیق تر بتوان چنین گفت که قالیچه، به فرش هایی گفته می شود که مساحت آن از ۴ متر مربع کمتر باشد. اندازه قالیچه های متعارف شامل 2.20×1.40 و 2.5×1.5 متر می باشد. لازم به ذکر است که به قالیچه های با اندازه 2.20×1.40 قالیچه سجاده ای و یا قالیچه دو ذرعی، گفته می شود.

فرش پرده ای

فرش پرده ای در حقیقت یک نوع از قالیچه است. اندازه فرش پرده ای معمولاً 2.5×1.5 متر می باشد. این نوع فرش ها معمولا در ورودی اتاق یا سالن ها نصب می گردد.

فرش ذرع و نیم

برای فهم بهتر اصطلاح فرش ذرع و نیم و فرش ذرع و چارک بهتر است که ابتدا با واژه ذرع بهتر آشنا شویم. با توجه به اینکه ما دو گونه ذرع داریم بنابر این در محاسبه اندازه فرش ذرع و نیم و همچنین فرش ذرع چارک باید ابتدا بدانیم که دقیقا منظور از ذرع و ذرع و نیم چه اندازه ایست. ما قبلا در مقاله ای تحت عنوان: رج فرش چیست؟ مفهوم رجشمار در فرش دستباف ، به صورت مختصر و مفید در یک پاراگراف به توضیح معنای ذرع پرداخته ایم که شما میتوانید برای مظالعه آن روز عنوان مقاله که در زیر آمده است کلیک کنید و این مطلب را نیز مطالعه نمایید:

رج فرش چیست؟ مفهوم رجشمار در فرش دستباف

فرش ذرع و نیم, به قطعه قالی گفته می شود که مساحت آن حدود یک و نیم متر مربع می باشد (100 * 150 سانتیمتر). این نوع فرش ها عموماً در ابعاد 156×104 سانتی متر تهیه می شوند، بافت این نوع فرش ها بیشتر در مناطق فارسی باف رایج است لذا با توجه به اندازه ذرع فارسی كه 104 سانتیمتر است و اضافه كردن نیم ذرع به آن (156 = 52+104) طول این نوع فرش ها 156 سانتی متر می گردد.

فرش ذرع و چارك

فرش ذرع و چارک نیز در اصطلاح به قطعه قالی یا فرش دستباف گفته می شود که مساحت آن حدود یک متر مربع باشد (80 * 120 سانتیمتر).  ابعاد این نوع فرش ها عموماً 130×80 سانتی متر می باشند و بافت آنها نیز بیشتر در مناطق فارسی باف رایج است.

پشتی یا رویه پشتی

پشتی یا رویه پشتی به فرش هایی گفته می شود كه عرض آنها از 50 تا 80 سانتی متر و طول آنها از 80 تا 120 سانتی متر می باشد و متداول ترین اندازه پشتی 90×60 سانتی متر و یا 120×60 سانتی متر می باشد. در نواحی گرگان و بجنورد به نوعی از پشتی ها كه پشت آنها گلیم بافی شده است و مانند یك كیسه دردار تهیه شده اند قارچین می گویند.

فرش پادری

فرش پادری به قطعه قالی گفته می شود که مساحت آن حدود نیم متر مربع باشد (60 * 90 سانتیمتر). این فرش به اندازه پاگرد در ورودی كه معمولاً 70×50 سانتیمتر است بافته می شوند.

*** ذکر این نکته نیز در خور توجه است که با توجه به خطای انسانی موجود در بافت فرش دستباف، اندازه های که ذکر میشود تا چند سانتیمتر خطا را نیز شامل میشود و این مقدار اختلاف را باید در اندازه و نام گذاری تنواع فرش دستباف، در نظر گرفت.